Cải cách quyền tài sản ở TQ & VN
1. Bản chất không hoàn chỉnh của cải cách quyền tài sản:
-
Hầu hết các cải cách chỉ tách quyền kiểm soát (sử dụng) khỏi quyền sở hữu, nhưng không làm rõ quyền sở hữu thực sự.
-
Điều này dẫn đến một thị trường quyền tài sản không đầy đủ, dễ gây xung đột và mơ hồ pháp lý.
⚠️ 2. Tình trạng xung đột giữa “người sở hữu danh nghĩa” và “người kiểm soát thực tế”:
-
Ở Trung Quốc, có sự xung đột giữa nhà nước (chủ sở hữu danh nghĩa) và các cá nhân hoặc tổ chức đang nắm quyền kiểm soát tài sản.
-
Những người kiểm soát thường không bị ràng buộc quyền lợi với nhà nước, nên dễ dẫn đến lạm quyền, chiếm đoạt, mâu thuẫn lợi ích.
💥 3. Sự phức tạp của hệ thống tài sản trong nền kinh tế thị trường:
-
Trong kinh tế thị trường, nếu quyền tài sản không xác định rõ ràng, thì không thể đảm bảo tính ổn định và minh bạch.
-
Khi quyền sở hữu không được xác định chặt chẽ, hệ thống quản trị doanh nghiệp, thị trường vốn và các tổ chức tài chính sẽ hoạt động thiếu hiệu quả và dễ xảy ra tranh chấp.
🔍 4. Một bộ phận đặc quyền kiểm soát tài sản công vì lợi ích riêng:
-
Ở Trung Quốc, một nhóm người có quyền kiểm soát tài sản nhà nước nhưng không đại diện lợi ích nhà nước, mà phục vụ lợi ích riêng.
-
Họ khác biệt với nhà nước, nên mâu thuẫn lợi ích giữa “nhà nước” và “bộ phận nhà nước” xuất hiện.
🧱 5. Thực tế xung đột nội bộ trong chính nhà nước (1992):
-
Từ năm 1992, Trung Quốc đã ghi nhận những xung đột nội bộ trong nhà nước về quyền tài sản, khi:
-
Một bên đại diện nhà nước muốn bảo vệ giá trị/tài sản.
-
Một bên khác muốn chiếm đoạt/biến tài sản nhà nước thành của riêng.
-
🚨 6. Khi bộ phận kiểm soát tài sản chiếm lĩnh lợi ích thì xảy ra xung đột:
-
Khi nhóm quyền lực kiểm soát thực tế tài sản nhưng không có nghĩa vụ như chủ sở hữu, họ sẽ:
-
Ưu tiên lợi ích riêng thay vì lợi ích nhà nước.
-
Dẫn đến chiếm đoạt quyền tài sản từ chính chủ thể nhà nước danh nghĩa.
-
📌 7. Kết luận ngầm:
Việc cải cách quyền tài sản không đầy đủ (không xác định rõ sở hữu và trách nhiệm) dẫn đến mâu thuẫn nội bộ trong nhà nước, là nguồn gốc hình thành tư bản thân hữu và chiếm đoạt tài sản công
============================================
các ví dụ thực tế minh họa cho từng luận điểm từ đoạn trích sách Tư bản thân hữu Trung Quốc mà bạn đã hỏi. Các ví dụ này chủ yếu lấy từ Trung Quốc, có bổ sung ví dụ tương đương ở Việt Nam nếu phù hợp:
🔑 1. Cải cách quyền tài sản không hoàn chỉnh
Luận điểm: Tách quyền kiểm soát khỏi quyền sở hữu mà không xác định rõ chủ sở hữu thật sự.
Ví dụ Trung Quốc:
-
Các DNNN sau cải cách như Công ty Gang thép An Sơn (Ansteel) hoặc Haier được giao quyền tự chủ, nhưng quyền sở hữu vẫn thuộc nhà nước. Tuy nhiên, nhà nước không kiểm soát sát sao → giám đốc hành xử như chủ, định đoạt tài sản, ký hợp đồng, đầu tư mà không bị ràng buộc.
Ví dụ Việt Nam:
-
Trường hợp Vinashin: lãnh đạo tập đoàn ra quyết định đầu tư hàng chục nghìn tỷ vào các dự án ngoài ngành mà thiếu giám sát từ Bộ GTVT, dẫn đến sụp đổ.
⚠️ 2. Xung đột giữa người sở hữu danh nghĩa và người kiểm soát thực tế
Luận điểm: Người sở hữu (nhà nước) không thể kiểm soát người đang sử dụng tài sản.
Ví dụ Trung Quốc:
-
Địa phương cấp đất cho doanh nghiệp thân hữu mà trung ương không kiểm soát được. Ví dụ điển hình là các khu công nghiệp ở Quảng Đông – nhiều đất công bị cho thuê giá rẻ dưới danh nghĩa “phát triển”.
Ví dụ Việt Nam:
-
Vũ “nhôm” ở Đà Nẵng: đại diện công an (tức là nhà nước), nhưng thực chất kiểm soát quyền sử dụng đất, nhà công sản và chuyển giao cho công ty riêng.
💥 3. Quyền sở hữu không rõ ràng làm rối loạn thị trường
Luận điểm: Không xác định rõ quyền tài sản sẽ làm méo mó thị trường vốn, tài chính, doanh nghiệp.
Ví dụ Trung Quốc:
-
Trước khi cải cách năm 2003, nhiều DNNN niêm yết cổ phiếu nhưng không rõ cổ phần thực thuộc ai, dễ bị thao túng bởi nội bộ hoặc nhà đầu tư sân sau.
Ví dụ Việt Nam:
-
Cổ phần hóa Mobifone từng bị đình chỉ vì không rõ ràng nguồn vốn khi mua lại AVG → dẫn đến thất thoát hàng nghìn tỷ.
🔍 4. Bộ phận đặc quyền kiểm soát tài sản công để trục lợi
Luận điểm: Nhóm người trong bộ máy nhà nước kiểm soát tài sản vì lợi ích cá nhân.
Ví dụ Trung Quốc:
-
Zhou Yongkang, cựu Bộ trưởng Công an, bị kết án vì lợi dụng quyền kiểm soát tài sản ngành dầu khí để cùng gia đình chiếm đoạt cổ phần và tài nguyên của CNPC (Tập đoàn Dầu khí Trung Quốc).
Ví dụ Việt Nam:
-
Trịnh Xuân Thanh (PVC, thuộc PVN): lợi dụng vai trò lãnh đạo để rút ruột, tham ô, nâng khống giá trị dự án, gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng.
🧱 5. Xung đột trong chính nội bộ nhà nước về quyền tài sản
Luận điểm: Các cơ quan nhà nước khác nhau có lợi ích mâu thuẫn về quyền sở hữu và khai thác tài sản.
Ví dụ Trung Quốc:
-
Tranh chấp giữa chính quyền địa phương và trung ương về việc cổ phần hóa DNNN hoặc bán đất cho nhà đầu tư tư nhân – ví dụ: Bắc Kinh phản đối Quảng Đông bán đất công để bù ngân sách.
Ví dụ Việt Nam:
-
Tranh cãi giữa UBND TP.HCM và Bộ Tài chính về tài sản tại Cảng Quy Nhơn – việc chuyển nhượng cảng cho tư nhân bị coi là trái thẩm quyền, sau đó nhà nước phải mua lại.
🚨 6. Nhóm kiểm soát tài sản chiếm đoạt quyền sở hữu thực
Luận điểm: Khi nhóm kiểm soát có quyền định đoạt và không bị kiểm tra, họ sẽ chiếm đoạt tài sản công như sở hữu riêng.
Ví dụ Trung Quốc:
-
Các công ty như Fosun hoặc Evergrande ban đầu có nguồn lực từ nhà nước, nhưng sau khi mở rộng, trở thành tài sản tư nhân hóa ngầm nhờ các mối quan hệ chính trị.
Ví dụ Việt Nam:
-
Công sản tại TPHCM, Đà Nẵng được chuyển nhượng cho công ty tư nhân thông qua các “quyết định hành chính” do lãnh đạo ký, không qua đấu giá → sau bị kết luận là vi phạm pháp luật.
Nhận xét
Đăng nhận xét